|
|
|
|
De ware liefhebber (aflevering 8)
maandag 14 april 2025 |
 |
|
|
Nostalgisch verlangen
Tegenwoordig schaken miljoenen mensen. Gigantische aantallen, zowel op internet, thuis of bij een club. Dat was in het midden van de 19e eeuw, toen de schaaksport in Nederland voet aan de grond kreeg, wel anders. Er waren slechts een paar honderd spelers in Nederland. Schaken was iets voor notabelen, intellectuelen, burgers met aanzien, heren van stand. Op fotomateriaal van die tijd zie je goed gesoigneerde heren schaken in driedelig pak, soms met hoge hoed, vaak met sigaar of pijp in de mond en met een glas wijn op tafel. Die eerste schaakliefhebbers waren ook alleen maar mannen. Mannen van standing, zoals een fabrieksdirecteur, een generaal, een hoofdonderwijzer, een baron, een geneesheer-directeur, de hogere middenstand, een notaris, etc. De zogenaamde fine-fleur van de samenleving. Wel heel erg elitair. Je moest je vast kleden voor de partij, een tweed jasje aanhebben, een gesteven boord en een grijze pantalon dragen.
Ik had die begintijd van het schaken (zo rond 1850) toch graag willen ervaren. Even proeven van die tijd. Benieuwd hoe de toenmalige exclusiviteit van het spel beleefd werd. Benieuwd ook naar de speellocaties van toen. Op de oude foto's kun je zien dat het prachtige speelplekken waren. Mooie koffiehuizen, statige hotels en cafés met allure. Houten lambriseringen aan de muren, kroonluchters, tafeltjes met Perzische tapijtjes, grote spiegels met vergulde lijsten, gewelfde plafonds met fraai stucwerk, leren fauteuils. Ja, daar had ik graag willen spelen. In die ambiance heerst een stijlvolle sfeer waar het schaken goed bij gedijt.
Tegenwoordig is het schaken prima gedemocratiseerd. Er is geen andere sport waar de diversiteit van de spelers zo breed is. Iedereen kan en mag schaken. Ook de "lagere middenstand", arbeiders, boeren en buitenlui en "last but not least" vrouwen zitten aan tafel. Ook kan je nu in flodderbroek en versleten trui achter het bord plaatsnemen. De huidige tijd is wat dat betreft veel beter dan in de begin tijd. Althans wat de democratisering betreft.
Voor de speellocaties geldt dat echter niet. Ik heb heimwee naar die stijlvolle 19e eeuwse schaakpanden. Ze zijn er nauwelijks meer. Afgebroken of in de oorlog gebombardeerd, zoals de vooroorlogse speellocatie van SMB, de Harmonie. Ik speel regelmatig her en der toernooien en kom daarbij eigenlijk nooit uit bij mooie locaties. Je komt of terecht in tochtige kale sportzalen, of in gedateerde rommelige dorpshuizen waar je soms een bizarre mix van attributen aan de muren aantreft ter "versiering en decoratie". Zoals: 5 grote platen met carnavaleske varkenskoppen, daarnaast een scheefhangende reproductie van de zonnebloemen van Vincent van Gogh en daarnaast weer een groot houten karrenwiel met melkbus. Niks past bij elkaar, volkomen karakterloos en eigenlijk gewoon wansmaak. De wijkhuizen in Nijmegen zijn gelukkig beter ingericht maar halen het ook niet bij de vroegere speellocaties. Ik mis grandeur. Dat was er vroeger wel.
Ik was onlangs bij een open dag bij het gerenoveerde jachtslot Mookerheide (Jugendstil architectuur van rond 1900; zie fotobeeld bij deze column). Een paleisje midden in de natuur, helemaal in stijl ingericht met fraai glas-in-lood, fantastisch meubilair, prachtige verftinten op de muren, weelderige plafonds, versierde trapportalen en overal een sfeervolle rustieke lichtval. Alles past bij elkaar. De ruimte is geweldig. Dat zou een natuurlijke plek voor het edele schaakspel zijn.
Op deze locatie een tweekamp schaaktoernooi organiseren tussen SMB en SV Mook? Ik ben gelijk enthousiast. Nu alleen nog een sponsor vinden voor de huur.
Frans Drummen
|
|
|
| |
|
|
